Alle voorzienbare risico’s waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd of die niet tot afwaardering van activa hebben geleid en die van grote betekenis kunnen zijn in relatie tot het balanstotaal of het eigen vermogen, worden als risico aangemeld.
Risico’s kunnen als volgt worden ingedeeld:
- risico’s voortvloeiend uit het eigen beleid;
- risico’s voortvloeiend uit beleid van hogere overheden;
- risico’s voortvloeiend uit samenwerkingsverbanden;
- risico’s voortvloeiend uit het handelen van derden;
- risico’s voortvloeiend uit voor de gemeente niet te beïnvloeden ontwikkelingen.
a. Risico's voortvloeiend uit eigen beleid
Garanties | Door de gemeente zijn garanties afgegeven voor geldleningen die door verenigingen of instellingen binnen de gemeente zijn aangegaan. Als de geldleningen niet worden terugbetaald door de verenigingen of instellingen, dan wordt de gemeente hiervoor aansprakelijk gesteld.
Gennep heeft voorts twee garantstellingen afgegeven voor leningen aan de Stichting INTOS. Betaling van de rente en aflossing van deze leningen zijn gegarandeerd, het risico is nihil.
OPEN EINDE REGELINGEN | De gemeente kent veel taakvelden met open-einde-regelingen. Te denken valt aan de Wet Werk en Bijstand, leerlingenvervoer en Wet Sociale Werkvoorziening. Door de decentralisaties in 2015 heeft de gemeente veel nieuwe taken gekregen in het sociaal domein. De uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning en de Jeugdzorg. Ook dit zijn open einde regelingen met plotselinge instroomfluctuaties en soms erg dure individuele voorzieningen. Om deze onzekerheden en risico’s te dempen houden we een bestemmingsreserve aan.
Sociaal domein | Door de drie decentralisaties is een verruiming ontstaan van taken en verantwoordelijkheden op het gebied van Jeugdzorg, Wet maatschappelijke ondersteuning en de Participatiewet, kortweg sociaal domein. De middelen die we ontvangen van het rijk zijn niet toereikend. In 2021 (en voor 2022) zijn voor jeugdzorg incidenteel middelen toegekend. De WMO en Jeugdzorg producten zijn regionaal opnieuw aanbesteed in 2021. De verwachting is dat dit een kostenvoordeel oplevert. Voor eventuele tegenvallers binnen het sociaal domein is een bestemmingsreserve beschikbaar.
Planschade | Elke planologische maatregel als bedoeld in artikel 49 Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO) kan leiden tot planschade. De WRO maakt afwenteling van planschade op een initiatiefnemer mogelijk. Om het risico op planschade zoveel mogelijk te beperken, is het binnen de gemeente Gennep gebruikelijk om voorafgaand aan toepassing van ruimtelijke procedures, waarbij schade niet kan worden afgewenteld, onderzoek te (laten) verrichten naar mogelijke schade die het gevolg kan zijn van de betreffende procedures (de zogenaamde planschaderisico-inventarisatie). Binnen de grondexploitatiegebieden wordt waar dat noodzakelijk is wel rekening gehouden met mogelijke planschadeclaims. De bevoegdheid om te beslissen over ingediende planschadeverzoeken ligt bij ons college.
Opbrengst toeristenbelasting | In de meerjarenbegroting is uitgegaan van een stijging van de opbrengst toeristenbelasting uitgaande van een stijging van het aantal overnachtingen. Het stimuleren van recreatie en toerisme is een speerpunt. Uit het verleden blijkt dat bij een neerwaartse conjunctuur het aantal overnachtingen daalt. Dit is een autonome ontwikkeling waar wij als gemeente geen invloed op hebben.
Als gevolg van de Corona-maatregelen in 2021 is het aantal overnachtingen in onze gemeente stevig gedaald. Hierdoor is de opbrengst toeristenbelasting beduidend lager dan begroot. In 2020 zijn we door het Rijk gecompenseerd voor deze minderopbrengsten. Voor 2021 is er een soortgelijke regeling in de maak. Hierover komt echter pas in 2022 duidelijkheid.
Verbindingsweg | In 2021 is een start gemaakt met de voorbereidingen voor de aanleg van de verbindingsweg in Milsbeek. In 2022 gaat dit project verder en worden de benodigde gronden aangekocht. Omdat het de verwachting is dat de bestemmingsplanprocedure bezwaren zal opleveren, is de exacte start van de aanleg niet aan te geven. Het opgenomen budget is gebaseerd op een kostenraming. Daadwerkelijke aanbesteding, die pas na vaststelling van het bestemmingsplan en uitwerking van de civieltechnische stukken kan plaatsvinden, moet uitwijzen of dit bedrag marktconform is.
Bouwgrondexploitatie | Voor mogelijke risico’s in het kader van de bouwgrondexploitatie wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid. Voor deze risico's is de Algemene reserve grondexploitaties beschikbaar. Bij de bepaling van de minimale weerstandscapaciteit zijn deze risico’s niet meegenomen. De gemeente heeft nog een vordering op projectontwikkelaar Parkvisie Holding B.V. voor de betaling van een exploitatiebijdrage van voormalig grondexploitatie de Heikant. Voor dit risico is de Algemene reserve grondexploitaties beschikbaar. Deze vordering is wel opgenomen in de berekening van de weerstandscapaciteit. Inmiddels zijn er hernieuwde ontwikkelplannen voor terrein de Heikant. Door ontwikkelaar Parkvisie (CRA), grondeigenaar Dichterbij en de gemeente is eind 2021 een intentieovereenkomst afgesloten. In deze overeenkomst is de oude vordering nogmaals bekrachtigd door alle partijen. In 2022 worden nadere afspraken gemaakt over de afhandeling van deze vordering.
PAND VOORMALIG BRANDWEERKAZERNE | Het pand van de voormalige brandweerkazerne heeft in 2021 een gemeentelijke monumentenstatus gekregen. Het pand mag hierdoor niet meer gesloopt worden en is daarom uit het exploitatiegebied Gennepermolen gehaald. De toekomstige invulling/bestemming van het pand is nog onduidelijk. Afhankelijk van de beleidskeuze die hiervoor gemaakt wordt zal dit een financiële vertaling krijgen. Op dit moment is dit nog niet in te schatten.
b. Risico's voortvloeiend uit het beleid van hogere overheden
Algemene uitkering | Via het gemeentefonds of via specifieke uitkeringen worden rijksmiddelen aan gemeenten beschikbaar gesteld. Het gemeentelijk beleid is daarom gevoelig voor rijksmaatregelen die deze geldstromen betreffen. Vooral ten aanzien van de algemene uitkering is dit risico substantieel. Als het Rijk besluit te bezuinigen, betekent dit voor gemeenten dat de algemene uitkering lager wordt. Bij extra rijksuitgaven wordt de algemene uitkering hoger.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken is bezig met een herijking van het gemeentefonds ingaande 2022. De eerste resultaten van de doorrekeningen laten een negatief beeld zien voor de kleinere gemeenten. De doorrekeningen worden opnieuw tegen het licht gehouden. Het definitieve effect is daarom onzeker.
In de afgelopen jaren zijn door het rijk bij december circulaire extra middelen beschikbaar gesteld. Door het late moment van beschikbaar komen kunnen ze in het boekjaar niet meer worden benut.
Omgevingswet | De structurele financiële wijzigingen die de Omgevingswet in de overgangsfase vanaf 2022 met zich meebrengt, zijn nog niet volledig inzichtelijk. Dit is namelijk mede afhankelijk van nader te maken keuzes over de inrichting van bijvoorbeeld digitalisering en de inrichting van de bodemtaken die aan de gemeente worden overgedragen. Ook zijn de financiële effecten van de wetswijzing op het aantal vergunningen (leges) en op de uitvoering van vergunningverlening en handhaving op dit moment nog niet volledig duidelijk. We volgen hierbij de landelijke berichtgeving en sparren hierover met de regiogemeenten om de consequenties voor onze gemeente beter inzichtelijk te maken. De invoering van de Omgevingswet is opnieuw uitgesteld naar 1 oktober 2022 of 1 januari 2023.
c. Risico's voortvloeiend uit samenwerkingsverbanden
Sociale werkvoorziening | De meerjarenbegroting voor de Sociale Werkvoorziening vraagt structureel om een gemeentelijke bijdrage. Deze bijdrage komt ten laste van de deelnemende gemeenten in de Gemeenschappelijke regeling Intergemeentelijke werkvoorziening Gennep, Mook en Middelaar (GR IWGM) en is als zodanig in de begroting van de gemeente verwerkt. Dit risico ziet toe op een extra overschrijding van het exploitatietekort, wat een extra gemeentelijke bijdrage zou betekenen. Uitgegaan wordt van een risico van 15% van de overschrijding van de jaarlijkse bijdrage.
d. Risico's voortvloeiend uit handelen van derden
Waarborgfonds Sociale Woningbouw | In het kader van de bruteringsoperatie heeft de gemeente Gennep het risico van de garantieverstrekking c.q. leningverstrekking aan woningcorporaties overgedragen aan het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). De gemeente fungeert naast de corporaties en het waarborgfonds als derde “achtervang”. Alleen als de bijdragen van de voorgaande twee partijen ontoereikend zijn, moeten Rijk en gemeenten op verzoek van WSW renteloze leningen verstrekken. Gemeenten lopen een minimaal risico.
Waarborgfonds Eigen Woningbouw | Het risico van garantieverstrekking in het kader van de Nationale Hypotheek Garantie is ondergebracht in het Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW). Uit de liquiditeitsprognoses 2021-2026 van het WEW blijkt, dat voor de jaren waar de prognoses betrekking op hebben geen aanspraken zijn te verwachten op de achtervangfunctie van gemeenten. Vanaf 1-1-2011 is de achtervangfunctie voor gemeente vervallen en is er sprake van 100% rijksachtervang. De achtervangpositie van gemeenten geldt dus alleen voor hypotheekgaranties afgegeven voor 2011.
e. Risico's voortvloeiend uit voor de gemeenten niet te beïnvloeden ontwikkelingen
Renteontwikkeling | Door de voorgenomen investeringen moeten we in de toekomst één of meerdere nieuwe geldleningen afsluiten. Indien de rente op de geld- en kapitaalmarkt zich ongunstig ontwikkelt ten opzichte van het in de begroting opgenomen rentepercentage, dient rekening te worden gehouden met extra rentelasten voor de lening die afgesloten gaat worden. De ontwikkeling kan ook positief zijn als de rente zich gunstig ontwikkelt. De rente is laag en de verwachting is dat deze voorlopig laag blijft. Voor 2021 is het liquiditeitstekort opgevangen door het afsluiten van kasgeldleningen en een langlopende lening. In de meerjarenbegroting is rekening gehouden met het aantrekken van € 10 miljoen aan leningen in 2024.
Corona virus | Het Corona virus heeft ons ook in 2021 in de greep gehouden. De overheid heeft vergaande maatregelen moeten nemen om het virus te beteugelen en om de economie te steunen. De gemeente heeft hier ook een taak in. Denk aan het uitvoeren van de regeling voor ondersteuning zelfstandige zonder personeel. Dit leidt tot additionele kosten die gecompenseerd worden door het Rijk. Door de maatregelen zijn veel evenementen afgelast, vakantieparken en sportaccommodaties gesloten. Verzoeken komen voor financiële ondersteuning en de inkomsten in 2021 dalen met name voor de toeristenbelasting. Voor een nadere toelichting verwijzen wij u naar de aparte paragraaf over de gevolgen van het Corona virus.